Het stadhuis was ooit een oud kasteel dat in 1250 voltooid werd en diende als jachtverblijf voor graaf Willem II van Holland. Later in de 13e eeuw voegde de zoon van graaf Willem, Floris V, een kerk en klooster toe voor Dominicaanse monniken aan de achterkant van het Haarlemse jachtverblijf. Beide koningen leidden succesvolle levens, maar beiden stierven op een ruwe manier. Willem II werd gedood toen zijn paard door het ijs zakte en hij werd aangevallen door de Friezen. Floris V werd vermoord door zijn leenmannen. Hun portretten kun je nog steeds bewonderen in het stadhuis.
De muren van het stadhuis zijn versierd met verschillende werken uit de periode waarin de Hollandse schilderkunst hoogtij vierde. Bekijk een aantal religieuze werken, waarvan wordt gedacht dat deze naar de hal zijn verplaatst om ze te beschermen tegen de plundering van katholieke voorwerpen in de 16e eeuw. Het gebouw is ook de locatie van een nauwkeurig versierd tapijt waarop momenten uit de kruistochten staan afgebeeld.
Het stadhuis werd in de 17e eeuw gerenoveerd na de plunderingen van een religieuze oorlog. Hierbij kreeg het de neoklassieke gevel die je vandaag de dag vanaf de Grote Markt ziet. Bewonder de klokkentoren die volgens het originele ontwerp is herbouwd in de 20e eeuw.
Omdat het stadhuis nog steeds wordt gebruikt als stadskantoor, is het alleen op bepaalde dagen geopend voor bezoekers. Bezoek het op Open Monumentendag, dat jaarlijks gedurende een weekend in september plaatsvindt. Vraag op de dag zelf bij de ingang welke delen van het stadhuis bezichtigd kunnen worden.
Bezoek daarnaast ook een van de andere 13e-eeuwse kastelen van Willem II, in Den Haag. Bezoek hiervoor het gotische Binnenhof, voltooid door zijn zoon Floris V.
Zorg dat je na je bezoek aan het stadhuis gelijk even langsgaat bij de St.-Bavokerk, ofwel de Grote Kerk, te vinden aan de Grote Markt. Kijk of je de kroon kunt zien boven op de klokkentoren.
